Willem Benjamin Smit (1860-1950)
Elektriciteitspionier en grondlegger van de Smit bedrijven in Nederland
Smit Draad
Vrouw aan de omspinmachine (1926)
Smit Elektroden
Laselektroden afdeling 1935
Smit Ovens
Vervoer van een grote oven per slede (Groenestraat Nijmegen 1936)
Smit Transformatoren
Montage in de bak van een 4000 kVA transformator (Amsterdam 1916)
Het vervoer van transformatoren d.m.v. paardentractie (Smit Transformatoren 1913-1915)
Dit duurde weken...
Professor Nolen (1938)
Beproeving oude gramme dynamo bij TU Delft
Smit Transformatoren
Spoelenmontage 1921
Smit Draad (1921-1927)
Kijkje in de Draadfabriek
Smit Slikkerveer
Generator 1500 kW (1913)
Transformatoren
Smit Slikkerveer 1912
Smit Transformatoren (1916)
4000 kVA transformator
Smit Draad
Draadwals (1926)
Smit Slikkerveer
Elektrische centrale Tandjong Priok (1895)
Thomas Rosskopf
Excursieleider KIVI bij Smit Slikkerveer (1911)
Smit Gas Generatoren
1965-1969
Thomas Rosskopf (1880-1953)
De oprichter van Smit Transformatoren, Draad, Weld en Ovens
Smit Slikkerveer
Wereldtentoonstelling Brussel 1910
Hoogte Kadijk
Transformatoren (1936)

Smit Las

Elektrisch lassen in Nederland.

Thomas Rosskopf

Omstreeks 1923 begon men in Nederland te experimenteren met het elektrisch lassen. Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek was het eerste bedrijf in Nederland die in deze nieuwe markt ging specialiseren". Tussen 1923 en 1924 nam men proeven met elektrische lastransformatoren en in 1925 kwam de eerste geheel uitgewerkte constructie van lastransformatoren op de markt. In 1924 leverde men de eerste lastransformator aan de Belgische firma "ARCOS". In dat zelfde jaar vond een las demonstratie plaats door een Engelse lasser van het bedrijf QUASI ARC en dat was ook de aanleiding om zelf elektroden te gaan fabriceren.

In 1923 had Thomas Rosskopf al het idee geopperd de las elektroden zelf te gaan fabriceren en onder aanvoering van Directeur Ir. Thomas Rosskopf en vanaf 1926 door dr. Donker en  Ir. W. Gerritsen werd dit in mei 1927 gerealiseerd. Het jaartal 1927 moet dan ook officieel gezien worden als het oprichtingsjaar van Smit Las/Smitweld.

Het eerste elektrische lasapparaat in Nederland
Thomas Rosskopf was de drijvende kracht achter de ontwikkeling van de elektrische lastransformatoren. Tussen 1923 en 1924 ontwikkeld Thomas Rosskopf, zonder buitenlands patent, met hulp van ingenieurs van de transformatorenbouw, de eerste elektrische lastransformator van Nederland. Hieronder zien we het eerste uitontwikkelde model, de LT1, die in 1924 klaar was voor productie. In 1927 richt hij Smit Las op. Links het complete lasapparaat en rechts het binnenwerk.


Prachtige foto van de las afdeling van Smit (Periodieke Mededeelingen 1928) Bron: originele foto van dhr. T. Willems).

Eerste lasapparaat gemaakt in Nederland (1925) Binnenwerk van de LT 1 (1925)

Het eerste elektrische lasapparaat gemaakt in Nederland (1924/1925). Bron: Smit Mededelingen 1925.

Foto gemaakt door Thomas Rosskopf rond 1924. De eerste elektrische lastransformator die men op de markt bracht, de LT1. Bron: Stichting Willem Smit Historie Nijmegen.

Hieronder zien we het allereerste beproevingsmodel van een elektrische lasapparaat waarmee in 1923/1924 getest werd. Uiteindelijk ontstond uit dit prototype het eerste model, de LT1 in 1924.

Beproevingsmodel elektrisch lasapparaat (1924) 

Links Eerste beproevingsmodel van een elektrisch lasapparaat in Nederland gemaakt (1923/1924). rechts Thomas Rosskopf.

Logo Smit Las

Het eerste lasapparaat ontwikkeld door Smit, de LT1 (1926)

Het eerste uitontwikkelde elektrisch lasapparaat van Smit Las (LT1).  Dit model was een groot succes in Nederland, maar ook een veel verkocht model in Europa en de Nederlandse koloniën. Bron: collectie Rudo Hermsen, foto gemaakt door Thomas Rosskopf in 1924.

SmitLasLt1-folder1

De eerste folder van de lastransformator type LT1: (1928)

30-06-1925-LaschdemonstratieHeerlen

De firma Bouwens & Vorkink was een Handelsmaatschappij die vooral producten van de Heemaf verkocht, maar zij werkten dus ook samen met Smit Las en waren vanaf 1925 de vertegenwoordiger van Smit voor de verkoop van lasapparaten en elektroden. Dit is de oudste advertentie van een Smit Lasch Demonstratie die ik ben tegen gekomen. Bron: 30-06-1925 Limburgse Koerier.  

 

Feitelijk de oprichting van Smit Las, het latere Lincoln Smitweld. Bron: Stichting Willem Smit Historie / Archief Lincoln Smitweld.


Pionieren met laselektroden

Thomas RosskopfToen het elektrisch lassen nog in de kinderschoenen stond werd meestal met gelijkstroom en blanke electroden gelast. Het lassen met wisselstroom, d.w.z. met lastransformatoren, bleek alleen mogelijk met beklede electroden en een voldoende omzet aan laschtransformatoren was alleen te verkrijgen wanneer wij hierbij passende, beklede elektroden konden leveren. Deze overweging en ook ons vertrouwen in de toekomst van het elektrisch lassen waren aanleiding om een poging te doen om beklede elektroden te vervaardigen. Welke vorm nam deze poging aan? Wij namen een plankje, klemden hier een aantal stalen staafjes, doopten die in een papje van waterglas en krijg (fabrieksgeheim) en droogden ze in onze transformatorovens - en waarachtig het ging !

Wij kregen op deze manier elektroden waarmede met onze lastransformatoren gelast kon worden. De elektroden toonden nog een klein bezwaar. De lassen werden mn of meer poreus. Bakken met deze elektroden gelast, lekten als een mandje. Nu was Nijmegen in last en wij begrepen daat om een geschikt papje te kunnen roeren toch wel speciale chemische en metallurgische kennis nodig was.

 

Daarom werd eind 1926 dr. H.J. Donker aangetrokken. Hij was werkzaam aan de Universiteit te Amsterdam. Hij deed geregeld proeven voor ons en ontwierp nieuwe papjes. In mei 1927 begon dr. Donker als leider van de afdeling Elektroden fabricage zijn vaste werk aan onze fabriek. Hij werd ter zijde gestaan door Jan W.P. Gerritsen die als baas van de elektroden fabriek voortreffelijk werk zou verrichten.

In 1929 trad werd dr. P. Schoenmaker de baas van de Elektroden fabriek en in 1945 Ir. G. Westendorp.

 

In 1927 werd o.a. de mechanisch werkende fabrieksinrichting uitgedacht. Dit was een groot probleem, daar wij niet wisten hoe een dergelijke installatie bij andere fabrikanten was samengesteld, zodat wij deze geheel naar eigen inzicht moesten ontwerpen. In dat jaar werden door de machine ontwerper van het constructiebureau de eerste doop-droog torens getekend. Deze torens zijn later in de doop inrichting en droogtoren gesplitst en hebben tot ongeveer 1950 hun taak goed vervuld.

Begin 1928 kreeg Ir. W. Gerritsen de leiding van de verkooporganisatie en hij heeft alle kinderziekten van het bedrijf m.b.v. de leiders van de fabricage overwonnen en Mei 1952 staan er laboratoria, een proeffabriek een moderne fabrieksinrichting een staf met wetenschappelijke medewerkers en staat de Elektroden fabriek in volle bloei.

 

(Thomas Rosskopf, Post 1952)

 

Bezoek Duitsche lasch-specialiteiten aan de fabriek (1931). 

Ir. W. Gerritsen (Afd. laschtechniek)Scholing en cursussen

Al snel begint men met de Smit las-scholen voor het opleiden van lassers tot verschillende graden van bekwaamheid en instrueren van ingenieurs en technici die met "electrisch" lassen te maken hadden. Er kwamen las scholen in Amsterdam, Groningen, Rotterdam en Groningen die ver over de 6000 mensen les gaven. Een van de pioniers en bekendste cursusleider was dhr. Ir. W. Gerritsen die een groot deel van de cursusboeken voor zijn rekening had genomen en zo de ontwikkeling van het lassen in Nederland op een hoger peil had gebracht  Ir. Gerritsen was tussen 1923 en 1959 in dienst bij Smit. Hij was hoofd afdeling lastechniek en later onderdirecteur.

Technisch onderwijs : Leerling van de "Eerste Nederlandsche Vakschool voor electrisch lasschen"/ lassen aan de Overtoom doet een oefening in lassen onder toeziend oog van zijn leraar. (1930). Door de deur links in beeld ziet men het theorielokaal. Deze vakschool is opgericht door Smit Las. Bron: Geheugen van Nederland.


25-03-1928- Elektrisch lassen MTS school Amsterdam met Ir. W. Gerritsen. Bron: Nieuws van den Dag.

alt alt

Rechts: Smit Lasch cursus (1931)  Links: Programma Smit Laschschool  (1939)

Laschcursus 1932
Deelnemers aan de hogere lasch-cursus 1932
 

Een van de eerste foto's van een lasser bij Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek (1926) 

alt alt
Medewerker Smit Las met een LT2 lasapparaat  (1927)  collectie dhr. T. Willems
SmitLasLt2-folder

alt alt
In de beginjaren werd er ook al geadverteerd in de dagbladen (Dagblad "Centrum" 31-03-1928").


Medewerker Smit Las met een lasapparaat  (1930).

Bedrijfsauto met lastrafo 1930 (geheel links de fabriek).

 


17-10-1931. Een bok "gelascht" volgens de methode Smit Las om een gezonken boot te lichten uit de Waal bij Ewijk. Bron Algemeen Handelsblad.

Auto met demonstratiemodel lasapparaat 1932
Nogmaals een bedrijfsauto met lastrafo (1932) voor het Smit gebouw.

Thomas Rosskopf was lid van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs en hij gaf regelmatig voordrachten. In 1931 gaf hij een voordracht over Smeltlaschen en het normaliseren van het elektrisch lassen. Dit werd beschreven in "De Ingenieur".

 

 

Bron: De Ingenieur, geschreven door Thomas Rosskopf in 1931

Chemisch lab 1932
Chemisch lab. 1932

Beproevingsmachines tbv Smit Lasch 1932
Beproevingsmachines Mechanisch Lab. t.b.v. afdeling Smit Lasch 1932.


Deelnemers lasch-reunie 1932

 

Hieronder een artikel uit de Ingenieur van 1935 waar Thomas Rosskopf de Smit Lasch reunie van het jaar 1935 beschrijft. 

 

Bron: De Ingeneur, geschreven door Thomas Rosskopf (1935).

 

 

(Laschtransformatoren Jubileumboek PM69,  1938)

Lasautomaten.
Een volgende ontwikkeling was de fabricage van lasautomaten. Er volgden diverse ontwikkelingen. Lasautomaten geschikt voor geoctrooide “Sarazin” draad en automaten volgens het “Submerged arc” principe waarbij de lasplaats geheel met laspoeder wordt bedekt en de boog onzichtbaar in de poeder brandt.

Smit Mededeelingen 1939

Bovenstaande laschautomaat werd gebruikt bij de aanleg van de Maastunnel in Rotterdam in 1941. Zie onderstaand artikel. 

Bron: boekje De Maastunnel Rotterdam 1941.

Geleidelijk kwam het accent steeds meer op de laselektroden fabricage te liggen.

Fabricage van laselektroden.

Als logisch gevolg van de ontwikkelingen bij Smit werd de fabricage van laselektroden ter hand genomen. Marketing technisch was dit product zeer interessant, vooral ook omdat een transformator tussen de 30 en 70 jaar mee kan gaan en een laselektrode in 2 tot 3 minuten opgebrand was. Men betrad hiermee een heel ander terrein, een van metallurgie en chemie, waardoor ook een nieuwe staf van medewerkers aan getrokken moest worden.

Laselektrodenwikkel (net na WO II)

In 1927 werd daarom een aparte elektroden fabriek opgericht. Naast de fabricage van laselektroden was de verkoop van groot belang. Daar het een geheel nieuw vak was werd veel technisch advies ingewonnen. Er kwam een verkoopafdeling (A.E.L genaamd) en in de jaren dertig volgen meerdere innovaties: de eerste roestvaststaal elektrode Arosta, lasprocessen Argon Arc (TIG) en Union Melt (onderpoederdek lassen), het patent op de Supra elektrode, de eerste bruikbare basische elektrode Conarc voor het lassen van staal 52.

 

De ontwikkeling ging verder. Zo ontwikkelde Smit-Las in de jaren zeventig de lasbaarheid van RVS elektroden (Limarosta). In de jaren tachtig bracht Lincoln Smitweld de kwaliteit van basische elektroden met sprongen vooruit (Conarc 49C, Kryo-range). Vanaf 1980 is het bedrijf bovendien gecertificeerd voor de nucleaire industrie volgens ASME. Aan het eind van de twintigste eeuw volgen de ontwikkeling van EMR, SRP en STT. Een hoogtepunt aan het begin van de eenentwintigste eeuw is de introductie van de virtuele lasmachine VRTEX 360. Dit maakt een enorme besparing op materiaal-, energie en afval mogelijk bij het opleiden van nieuwe lassers. Met de realisatie van MIG/MAG lasproces-varianten met hoge draadsnelheid en lage boogspanning in één machine, de PowerWave MIG/MAG serie.

 

De bouw van de Smit Electrodenfabriek rond 1926

In 1926 werd begonnen met de bouw van de "Smit Electrodenfabriek". Bron: Regionaal Archief Nijmegen, met dank aan dhr. Kokke.

 

 Logo Smit Las
In 1927 werd de elektroden fabriek een feit.

 

 alt alt

 

Links reclame Argon-Arc (1950), rechts een Smit Rolmaat (1950). 

Prijslijst laselectroden januari 1928

Een prachtige elektroden prijslijst voor een lasapparaat type LT10, uit 1928. Bron: dhr. Pim Klik (Smit Weld).

Proefstaven1930

Jo Eigenhuijsen bij een verzameling proefstaven van Smit (1930). Bron: collectie Rudo Hermsen



Oorspronkelijk werd gedacht dat een type elektrode voldoende zou zijn, maar al gauw bleek dat voor verschillende doelen verschillende elektroden nodig waren. Al gauw werden een hele serie elektroden ontwikkeld. In 1950 heeft men ongeveer 12000 klanten te bedienen, dus hele andere administratieve afhandelingen dan het bescheiden klantenbestand voor verkoop van transformatoren.

Verpakken elektroden (1950)

Advertentie Schip en Werf, 12-7-1946


Uitbreidingen / Nieuw laboratorium.

De eisen voor las elektroden werden geleidelijk groter. Ook het aantal soorten elektroden met elk hun eigenschappen nam toe, waardoor het toenmalige laboratorium ontoereikend was en dus verrees er net na de tweede wereldoorlog een groot laboratorium, met afdelingen voor mechanisch, fysisch en chemisch onderzoek met proefasserij en werkplaatsen met een proef-fabriek. Dit gebouw bevatte tevens een verkoopafdeling en demonstratieruimte.

Voorgevel laboratorium elektrisch lassen (Groenestraat, terrein "Noord" Smit mededelingen 1950).

Chemisch laboratorium Smit Transformatoren (1954 - 1956)

Chemisch en mechanisch laboratorium 1954

Rond 1955 werd een nieuwe las elektroden fabriek in bedrijf gesteld voor fabricage van beklede elektroden.(terrein West aan het Maas en Waalkanaal).

Reclame
Reclame was ook nodig om de elektroden aan de man te brengen en een afdeling marketing was hier zeer druk mee, getuige onderstaande foto’s en tekeningen.

13101934cursuslassenmetirgerritsen
1928_lasdemonstratie
31031925electrlaschdemonstratie
argon-arc_1950
argon-arc_1950b
argonarclassen1950
arosta_jungo_electroden1950
arostajungo1950
batterijlastrafo1950
batterijlastrafo1950b
conarc1950
cumulo1950
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_1
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_10
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_11
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_12
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_13
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_14
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_15
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_16
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_17
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_18
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_2
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_3
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_5
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_6
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_7
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_8
electrischlassen_kleinbedrijfvijftigerjaren_9
lasser_1935
lassmoorspoelen1950
lastrafo1951
lt10
lt12_1955
pergo1950
pergoelectroden1950
pergoelectroden1950_2
ReclameLaselektroden1947
sigmalastoestel1950
smitelectroden1948
smitelectroden1950
smitelectroden1950_2
smitelectroden1950_4
smitelectroden1962
smitelectrodenenlaschtoestellen1950
smitlas1925_logo_ontwerp
smitlaschautomaat_1939
smitlaselectrodenvijftigerjaren
smitpuntlaschmachine1940
smitunionmelt1950_1
vlambooglaschen25jan1932
weerstandlasmachines1951
wijlassenmetsmitelectroden1950
wisselstroomlaschautomaat1938
01/54 
start stop bwd fwd

Naast cursussen gaf men ook een aantal maandbladen uit over het elektrisch lassen die in geheel Nederland goed werden gelezen. Zie onderstaande voorbeelden uit de vijftiger jaren van de vorige eeuw.

 
Verkoopkantoren
 
Voor de verkoop van de lasproducten werden door het hele land heen nieuwe verkoopkantoren geopend. Een daarvan werd beschreven in onderstaand krantenartikel uit 1959. Verkoopkantoor Wintersoord werd geopend. 
 
6-1-1959, opening verkoopkantoor Wintersoord, bron: Nijmeegsch Dagblad.

Bezoek Koningin Juliana aan Smit Transformatoren (1963)
In 1963 bezocht Koningin Juliana de Willem Smit bedrijven tijdens het 50 jarig jubileum van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek NV te Nijmegen, (afdeling Smit Las). Dhr. Bosman  (geheel rechts) demonstreert een machine onder toeziend oog van H.M. Koningin Juliana en directeur Otto(2e van rechts).


Bron: Mevr. Bosman.

 
HOLEC TIJDPERK
In 1962 kwam Smit Las bij de HOLEC-groep en heette het voortaan Smit Nijmegen. Enkele jaren later werd de laatste lastransformator gemaakt en ging men zich geheel toeleggen op de productie van las elektroden en later ook laspoeders (Locatie West).

Smit Electrodenfabriek (West) 1965-1970
Smit Elektroden fabriek (West) rond 1965, bron: Holec Historisch Genootschap
 
altIn de jaren 70 functioneerde het bedrijf onder de naam SMITWELD als joint-venture van HOLEC en het Engelse BOC. Medio '81 werd SMITWELD onderdeel van de lasdivisie van het Noorse concern NORGAS AS NORDWELD. In hetzelfde jaar werd een nieuw gebouwencomplex in gebruik genomen, waarmee de bedrijfsactiviteiten gecentraliseerd werden.  SMITWELD groeide uit tot een technisch hoogstaand bedrijf wat veel betekend heeft voor de ontwikkeling van de lastechniek in Nederland, o.a. d.m.v. lesstof en product ontwikkeling. 
In 1987 vond er een management buy-out plaats en werd Smitweld uitgekocht van Hafslund een Noorse investering maatschappij. In 1988 kocht Lincoln Electric USA , 49% van de aandelen, en in 1989 werd Smitweld 100% dochter van Lincoln Electric. In die tijd werd de naam Smitweld verbonden met Lincoln Electric. In 2007 vierde men het 80 jarig bestaan.   
 
MainHeader-logo
Lincoln Smitweld is de naam van de huidige onderneming er worden hoogwaardige beklede elektroden en gevulde draden geproduceerd. De onderneming is onderdeel van de Europeese Lincoln Electric organisatie waarbij de directie in Barcelona is gevestigd.  Bron: Archief Smit Transformatoren/  Stichting Willem Smit Historie, Holec archief Hengelo (Eaton), Peter van Etteger (Lincoln Smitweld) / Willy Ahlers / Rudo Hermsen.

Reacties mogelijk gemaakt door CComment

Cloud tag

Laatste artikelen

Laatste reacties

      LEES MEER

Wie is online

We hebben 343 gasten en geen leden online

Statistieken

Aantal bekeken pagina's
11081982
Our website is protected by DMC Firewall!