In 1883 had Willem Smit een transportabele stoommachine met elektromotor (locomobiel) gemaakt en stond daar mee op de Wereldtentoonstelling in Amsterdam. Hij verlichtte daar de tentoonstelling met zijn "electriciteitsmachine". De directeur van hotel Coomans in Rotterdam was naar deze Wereldtentoonstelling geweest en benaderde Willem Smit om zijn hotel te verlichten met gloeilampen. De locomobiel van de Wereldtentoonstelling werd aangesloten en de gloeilampen verlichtte het hotel zowel binnen als buiten. Dit was een groot succes en Hotel Coomans was daarmee het eerste bedrijf/hotel in Nederland dat met gloeilampen werd verlicht. De locomobiel van Willem Smit werd gekocht en men adverteerde in alle bladen dat het hotel was voorzien van elektrische verlichting. Later ging het hotel ook naburige huizen en hotels verlichten en er ontstond een kleine elektriciteitscentrale.
Grand Hotel Coomans
Grand Hotel Coomans start in 1874 zijn hotel aan de Hoofdsteeg. Het is bedoeld voor zakenlieden en begint met 18 kamers. Dit groeit uit tot 210 kamers rond de Eerste Wereldoorlog. Dat is ook de glorietijd van dit hotel. Het hotel was voorzien van een luxe restaurant, een tearoom en allerlei andere zaken die het leven aangenaam maken. In WO I was Nederland neutraal en Rotterdam was de belangrijkste neutrale haven en de omslag van de haven nam toe en daarmee ook de vraag om hotelruimte van de zakenlieden. Het aantal hotels in de Maasstad steeg in die tijd tot bijna 60 en wanneer de oorlog in 1918 eindigt, gaat een deel van de bedrijvigheid terug naar andere Europese havensteden. Niet snel daarna ging het slechter met de economie en uiteindelijk brak de wereldwijde crisis uit. Ook met Hotel Coomans gaat het slechter want op de Spaanschekade staat een geduchte concurrent, Hotel Weimar. Weimar richt zich op het bovenlaagje van de clientèle, Coomans op de doorsnee zakenlieden en weet het hotel ook nog uit te breiden tot 270 kamers rond 1930.
Bron: Het gas; orgaan van de Vereeniging van Gasfabrikanten in Nederland, jrg 4, 1883, no 7,
Het hotel blijft bestaan tot 1940 en was op de 14e mei een van de bedrijven die bij het bombardement werd vernietigd.
Links de Edison gloeilamp en rechts een booglamp.
Links kaart met daarop Hotel Coomans (1897), rechts Hotel Coomans in de jaren dertig van de vorige eeuw.
Prentbriefkaart van Grand Hotel Coomans rond 1900. In de bogen van het hotel zien we 8 booglampen van Smit hangen. (linksboven).
Grand Hotel Coomans wordt een soort elektriciteitscentrale en gaat stroom leveren aan naburige hotels en restaurants. 25-9-1886, bron: De Maasbode.
Als we dit alles in de tijd plaatsen volgt hieronder een korte beschrijving van de ontwikkelingen op het gebied van elektrisch licht en de rol die Willem Benjamin Smit daarin speelde als autodidact zonder noemenswaardige opleiding.
Van Edison naar de Kothinsky en van Willem Smit naar Philips
- In 1878 had Willem Smit uit Slikkerveer (18 jaar oud) het al voor elkaar gekregen om de fabriek van zijn vader te verlichten met een zelfgemaakte elektromotor, een geleende stoommachine uit de fabriek van zijn vader en een gekochte booglamp op koolspitsen.Nadeel van de booglamp was het felle licht, de walm en de korte brandtijd (de koolspitsen moesten dagelijks vervangen worden).
- In 1878 werd Hotel Leygraaff aan het Westplein in Rotterdam verlicht door 1 booglamp en 1 dynamo.
- In 1879 werd de eerste gloeilamp door Edison met succes uitgetest en deze had fijner licht, en een veel langere levensduur, dus commercieel een veel beter product. In 1880 verlichtte Edison het Menlo Park, vlak bij New York (USA) met 700 gloeilampen.
- Tussen 1881 en 1883 experimenteerde Willem Smit met de splinternieuwe Edison gloeilampen en paste dat toe op verschillende tentoonstellingen zoals de landbouwtentoonstellingen te Bergen op Zoom en Wageningen, maar hij gebruikte ook de lampen van een concurrent van Edison, Swan die soortgelijke gloeilampen had ontwikkeld. Na rechtszaken over patenten tussen Edison en Swan gingen zij uiteindelijk samenwerken.
- In 1881 verlicht W.J. Wisse de nieuwe Passage aan de Coolvest in Rotterdam met een booglamp en later de Officiers Sociëteit met 12 booglampen.
- In 1882 verlicht Willem Benjamin Smit een schip met 60 Swan lampen en in april 1882 verlicht Willem de Sociëteit van St. Joris te Ridderkerk met 1 booglamp van 2000 kaarsen .
- In 1883 verlicht Willem Smit de Wereldtentoonstelling van Amsterdam met zijn zelf gemaakte locomobiel.
- In 1883 werd de wintertuin van Hotel Krasnapolsky elektrisch verlicht met booglampen en kooldraadlampjes door het NEM (Nederlandse Electriciteitsmaatschappij) en iedereen ging naar de wintertuin van hotel Krasnapolsky om dit licht te aanschouwen. Iedereen wil nu elektrisch licht.
- Eind 1883/begin 1884 werd Grand Hotel Coomans dus verlicht met gloeilampen en booglampen door de locomobiel van Willem Smit.
- Tussen 1888 en 1895 verkoopt Willem Smit regelmatig gloeilampen aan een zekere "A.F. Philips" die inspiratie had opgedaan bij hotel Krasnapolsky en zodoende in 1891 wereldconcern Philips oprichtte, het bedrijf dat de gloeilamp tot een onmisbaar wereldproduct wist te ontwikkelen.
De Rus Achilles de Kothinsky was overigens de ontwerper van de eerste gloeilamp in Nederland (1885). Hij opende in 1883, onder de naam n.v. Electriciteits-Maatschappij Systeem ‘de Khotinsky’, aan de Prins Hendrikkade de eerste accu- en gloeilampenfabriek van Nederland.
A.F. Philips krijgt de Ir. C.J. de Groot Plaquette overhandigt. Op de achtergrond 2e van links naast de mevrouw met de hoed, Willem Benjamin Smit. Hij kreeg als eerste de Plaquette in 1932. Bron: HHG, 22-2-1935.
Reclame van Smit Slikkerveer, het bedrijf van Willem Smit uit 1883
14-11-1896, bron: de Athleet
11-6-1893, bron: Abraham Prikkie's op en aanmerkingen
Krasnapolsky in 1916. Bron: Archief Spaarnestad.
1933, bron: NRC
Hotel Krasnapolsky bestaat vandaag nog steeds en zoals te zien op deze foto nog steeds een prachtig hotel, grotendeels in de oude staat.
Bron: NRC 1966
Reacties mogelijk gemaakt door CComment