Het oudste nog resterende elektrisch aangedreven gemaal van Nederland is het hoofdgemaal van de polder Schieveen aan de Delftweg 220 te Rotterdam. Het gemaal is in 1915 gesticht, door de Polder Schieveen, op de plaats van een poldermolen. Het gemaal is gebouwd op de fundamenten van de vroegere poldermolen en benut de oorspronkelijke molengang als toevoer annex pompinlaat. Het gemaal bemaalt de polder Schieveen en loost op de Schie.
Gemaal Schieveen (achterzijde) en krooshek aan de Delftweg 220 in Rotterdam
Dit gemaal wordt nog altijd aangedreven door de oorspronkelijke elektromotor van de Elektrotechnische Industrie vh. Willem Smit & Co. Slikkerveer, type DM 99/22 met een vermogen van 55 pk. Deze motor drijft direct een even oude Pannevis centrifugaalpomp aan, waarmee het gemaal een capaciteit heeft van 42 m³ per minuut bij een opvoerhoogte van 2,5 meter.
De originele foto's uit het archief van Brush HMA Ridderkerk m.b.t. gemaal Schieveen uit 1915.
Op de voorgrond zien we de elektromotor van Smit Slikkerveer met daarachter het "slakkenhuis" van de Pannevis centrifugaalpomp beide bouwjaar 1915.
Vertraging door uitbreken Eerste Wereldoorlog
De installatie van de machines had nogal wat voeten in aarde. De motoren zouden opgeleverd moeten worden in 1915. Dit was dus in het begin van WO I en er was grote schaarste aan koper en andere specifieke onderdelen. Deze werden normaal gesproken in Duitsland besteld die nu in oorlog was. Het gevolg was natuurlijk dat de machines niet op de afgesproken tijd geleverd konden worden en de beproeving pas in januari 1916 zou plaats vinden.
Hieruit volgde een interessante briefwisseling tussen "Machinefabriek Hoogenlande v.h. firma Pannevis & zn." en het bestuur van Polder Schieveen te Overschie. De briefwisseling gaat over vertraging in levering, boeteclausules, uitstellen van beproeving en uiteindelijk het niet op tijd betalen van de rekening.
Hierboven een deel van de briefwisseling tussen Pannevis en het bestuur. Klik op het document om de hele briefwisseling in te kunnen zien (3.5 mb, pdf-formaat).
Ook blijkt uit die brief dat de firma Hoogenlande (Pannevis) uit Utrecht de elektromotor had uitbesteedt aan Smit Slikkerveer. Pannevis werkte wel vaker samen met Smit Slikkerveer getuige onderstaande foto van een gemaal in Leiden uit 1928. Uiteindelijk is het allemaal goed gekomen en is dit historisch erfgoed vandaag de dag nog steeds in gebruik.
Onderstaande prachtige brief van Smit Slikkerveer werd opgestuurd door dhr. van Tuyl van Hoogheemraadschap Delfland. In de brief gericht aan Ingenieursbureau J.H. Dooren, die de elektrische installatie zou leveren, zo bericht Cor Pot (zoon van mede-oprichter Adriaan Pot, en later ook directeur) over de grote moeilijkheden die WO I met zich mee brengt omdat er vrijwel geen koper meer te verkrijgen is. Daardoor verwacht men dat men de motoren niet op tijd af zal krijgen. Dit leidde tot boetes zoals in de briefwisseling hierboven al te zien was.
Gemaal Schieveen werd in 2017 gerenoveerd
De polder Schieveen wordt ingericht voor natuur en recreatie als bufferzone voor Rotterdam. De gemeente Rotterdam en de vereniging Natuurmonumenten zorgen voor meer ruimte voor water, de aanleg van natuurvriendelijke oevers en het stimuleren van weidevogels. Het Hoogheemraadschap van Delfland draagt bij aan deze ontwikkeling door de vergroting van de maalcapaciteit van de drie gemalen in de polder Schieveen: aan de Delftweg (het historische elektrische gemaal), aan de Hofweg en aan de Oude Bovendijk. De vernatting van de weilanden in het voorjaar voor de weidevogels wordt mogelijk gemaakt door een aangepast peilbeheer door Delfland.
Na 100 jaar is het gemaal Schieveen aan de Delftweg toe aan renovatie. De capaciteit van het historische poldergemaal wordt in 2017 uitgebreid naar 70 m³ per minuut. De oude pomp wordt vervangen door twee moderne visvriendelijke pompen, zodat vissen voortaan levend het gemaal kunnen passeren. Ook worden de in- en uitstroomopeningen van het gemaal vernieuwd. Het huidige historische gebouw blijft wel in gebruik en er is afgezien van nieuwbouw.
Een optie was om deze machines op te stellen in een gebouw naast het gemaal, maar of dit gebeurt is weet ik niet. Het zou zo maar kunnen zijn dat dit naar de sloop gegaan is. Weet iemand hier meer van dan hoor ik dat graag ?
Mocht iemand nog (oud) fotomateriaal hebben van dit historisch erfgoed, dan kun je dit sturen naar: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. en ik zal het zeker plaatsen bij dit artikel. Bron: Wikipedia / documentatie Hoogheemraadschap Delfland dhr. J. D. van Tuyl . Foto's: dhr. J.C.Sekreve (medewerker Hoogheemraadschap van Delfland - Operationeel Waterbeheer,technisch specialist onderhoud installaties). Met dank aan dhr. J. D. van Tuyl van Hoogheemraadschap Delfland voor de ingescande documenten en foto's. Meer info: klik HIER en HIER
Reacties mogelijk gemaakt door CComment