Aldel (Aluminium Delfzijl) was een Nederlandse aluminiumsmelter, die in 1966 in het industriegebied Oosterhorn in de Oosterhoek bij Farmsum in de gemeente Delfzijl in bedrijf is genomen door de toenmalige Koninklijke Hoogovens. Het doel ervan was om tot productdiversificatie te komen. Onlangs, eind december 2013 werd het faillissement van Aldel bekendgemaakt.
Smit Transformatoren leverde vanaf de start van dit bedrijf, transformatoren en gelijkrichters aan Aldel. Twee oud medewerkers van Smit stuurden mij anekdotes over Aldel uit de jaren zestig en negentig van de vorige eeuw).
Aldel (Aluminium Delfzijl BV). Bron: de Telegraaf
De opening van ALDEL in 1966. In gezelschap van de directeur van Aluminium Delfzijl, de heer H. M. Ockel, maakten H.M. Koningin Juliana en Prins Bernhard een rondgang door de gieterij. Bron: Geheugenvannederland.
Een anektdote over Aldel van Joop Kuipers
Joop Kuipers was destijds hoofd van de ontwerpafdeling van Smit Transformatoren.
Het verhaal van een flesje water.
In de jaren 60 van de vorige eeuw werd een aparte 110 kV hoogspanningslijn aangelegd van de toenmalige Hunze centrale in Groningen naar Aldel in Delfzijl. Door Aldel werd een transformator met water/olie koelers besteld bij Smit, om de 110 kV weer te verlagen naar hun bedrijfsspanning.
Het materiaal van de pijpen in de water/olie koelers is afhankelijk van de kwaliteit van het koelwater ter plaatse. De water/olie koelers werden besteld bij de toenmalige leverancier Bloksma in Amsterdam, de pijpen door hen bij ICI in Engeland.
Ik ging naar Aldel, om een flesje met koelwater te halen, dat naar Schiphol werd gestuurd voor verzending naar ICI.
Schiphol werd op dat moment echter compleet vernieuwd en de administratie van te verzenden goederen raakte volledig van slag. Ons flesje water verdween in een loods met 40.000 andere goederen en is nooit meer terug gevonden. Na verloop van tijd reisde ik dus weer naar Aldel, om opnieuw een flesje met koelwater te halen, dat dit keer wel bij ICI aankwam.
Op basis van de analyse van het koelwater werd het materiaal van de pijpen vastgesteld en de pijpen naar Bloksma gestuurd. De water/olie koelers werden daarna met de nodige vertraging bij Aldel aangebracht.
Een anektdote over Aldel van Erik de Vries
Erik de Vries was destijds Area Manager Benelux bij Smit Transformatoren.
Veel later dan wanneer de gebeurtenissen plaatsvonden die Joop Kuipers verhaalt, had Aldel nog een 110 / 30 kV ( hun bedrijfsspanning) nodig. Alle mogelijkheden werden door de electrotechnisch manager van Aldel bekeken.
Het vermogen moest in ieder geval 150 MVA zijn, watergekoeld hoefde niet meer. Wat wel een rol speelde was dat de transformator ook geschikt zou moeten zijn om in het net van het Elektriciteitsbedrijf ( Essent Noord) gebruikt te kunnen worden, want dan had hij nog restwaarde als er iets met Aldel zou gebeuren. Welk een vooruitziende blik ! Er werden dus ontwerpen gemaakt voor 30 kV omklembaar naar 10 of 20 kV. Uiteindelijk werd het toch gewoon 30 kV . Ik maakte hiervoor een simpele aanbieding met een vage prijs indicatie, een fax van één A4-tje. Bij mijn eerst volgende bezoek aan Delfzijl wilde de electrotechnisch manager meteen zaken doen, zo op de tour van "leuke fax, maar wat kost dat ding en wanneer kan je hem leveren" " Zet het er met de hand maar bij, we onderhandelen alles uit en ik teken die fax dan wel " Die fax was mijn eigen werkkopie waar ik ook al wat aantekeningen op gemaakt had. Het werd dus een aardig volgeschreven kladje.
Afb. van de complete fax.
De fax werd inderdaad, toch wel een beetje tot mijn verbazing, door Aldel getekend.
Detail opname van de paraaf van de manager elektrotechniek van Aldel, zie direct onder “ Area Manager Benelux ”
Daarna het bekende handenschudden " Dank voor het in Smit gestelde vertrouwen" " Ja allemaal mooi en aardig maar je zorgt er wel voor dat dat ding op tijd komt " gevolgd door een krachtige verwensing als ik een rotzooitje van de levertijd zou maken." Ik stuur nu die fax naar IJmuiden, onze baas, daar moeten ze er een formele opdracht van maken, tenslotte staat alles er duidelijk in, dus dat kan niet zo moeilijk zijn en hier doen wij alleen maar de kleine orders" Met IJmuiden werden de Hoogovens bedoeld waar ik veel zaken mee deed.
Een paar dagen later werd ik door IJmuiden gebeld " Mijnheer de Vries gaat u altijd zo te werk in Delfzijl ? Hoe kan ik hier nu wijs uit worden ? U weet toch donders goed hoe onze opdrachten er uit zien. Ik stel voor dat u zelf een concept opdracht schrijft in Hoogoven stijl " en zo geschiedde het, even was ik medewerker van hun afdeling inkoop. Ik heb daar wel enige opportunistische creativiteit bij aan de dag gelegd, overigens zonder de toleranties van het ooirbare al te veel uit te nutten.
De gelijkrichtervoedingstransformatoren voor Aldel
In 1967 ontvangt Smit Transformatoren de opdracht voor de bouw van vier regelbare gelijkrichtervoedingstransformatoren voor Aldel ( Aluminiumfabriek Delfzijl). Dit zijn tot dan toe de grootste die Smit ooit gemaakt heeft. Zij moeten een gelijkrichterinstallatie (fabrikaat Oerlikon) gaan voeden die een output heeft van 120 kA gelijkstroom bij 850 V gelijkspanning, die in fijne stappen afgeregeld moet kunnen worden tot 85 V. De regelbare gelijkrichtervoedingstransformator is een combinatie van een separate regel- en een gelijkrichtertransformator. De regeltransformator met een vermogen van 39,4 MVA wordt gevoed met 30 kV afkomstig van de 110 / 30 kV transformatoren en heeft een geregelde spanning van 32,5..5,8 kV. Deze voedt de gelijkrichtertransformator die op zijn beurt de gelijkrichterinstallatie voedt met 2 x 688 V en 2 x 682 V
Afb. Compleet binnenwerk van de gelijkrichtertransformator
Afb. Compleet binnenwerk regeltransformator
Afb. Principe schema
Dat dergelijke transformatoren tot de technische hoogstandjes behoren moge duidelijk zijn. De bijzonder hoge stromen worden verkregen door veel parallele windingen en wikkelingen die allemaal door een woud van koperen staven met elkaar verbonden zijn. Wat een engineering's inspanning moet hiervoor nodig geweest zijn. Bijzonder complex was hierbij ook de beheersing van de lekvelden die het onder andere noodzakelijk maakte om de kasten van aluminium en roestvrij staal te bouwen. Bedrijfskundig gezien rijzen er vraagtekens bij een dergelijke opdracht. De verhouding productie- / engineeringsuren is hier behoorlijk afwijkend van die van "normale" transformatoren. De beslaglegging op de afdeling engineering (van een gegeven vaste capaciteit) zou het normale orderwerk danig hebben kunnen vertragen. De hiermee gepaard gaande opportunity costs zouden dan verhaald moeten worden deze bijzondere opdracht. In hoeverre dat destijds is gedaan, is ons onbekend.
Bron: Wikepedia, Stichting Willem Smit Historie Nijmegen, Archief Smit Transformatoren
Reacties mogelijk gemaakt door CComment