De eerste (38) medewerkers
In 1900 werd door Willem Smit de eerste transformator in Nederland ontworpen. Vanaf die tijd ging de transformator geleidelijk in productie, maar door de opkomst van de elektriciteitscentrales en de steeds groter wordende vraag werd in 1907 de jonge ingenieur Thomas Rosskopf aangenomen om deze afdeling te gaan leiden. Rosskopf was vanaf 1907 tot 1913 de baas van de transformatorenfabricage in Slikkerveer.
De vraag naar transformatoren steeg net als de vraag naar generatoren en elektromotoren. Uiteindelijk was er geen ruimte meer om nog een transformator te maken en stapte Rosskopf naar directeur Willem Smit met het verzoek de transformatoren hal uit te breiden. Hij had veel meer ruimte nodig. Willem had een voorkeur voor de generatorenfabricage, dus stelde hij voor om elders een geschikte locatie te vinden. Dit werd uiteindelijk Nijmegen, vooral ook omdat het gemeentebestuur graag mee werkte aan dit verzoek. Er was flinke werkloosheid en ruimte genoeg voor nog meer industrie in Nijmegen. Daarnaast lag Nijmegen uitermate gunstig aan het water, de fabriekslocatie lag aan het spoor en een groeimarkt (Duitsland) om de hoek.
Thomas Rosskopf in zijn Slikkerveer tijd waar hij nog de baas van de transformatorenafdeling is. Hij is hier excursieleider van het KIVI (Koninklijk Instituut van Ingenieurs) bij de fabriek in Slikkerveer (1911) Bron: collectie Rudo Hermsen
Bron: Archief Smit Transformatoren
Materialen en transformatoren uit Slikkerveer gaan per boot naar Nijmegen.
Thomas Rosskopf maakte een deal met Willem Smit en kreeg zonder kosten alles mee uit Slikkerveer wat met transformatoren te maken had, zelfs half afgewerkte transformatoren. Dit werd in een schip geladen en verstuurd naar de nieuwe fabriek in aanbouw. In 1912 werkten er 9 mannen in de transformatorenafdeling in Slikkerveer en die gingen allemaal mee naar Nijmegen om de rest van het nieuwe personeel in te werken. 4 mannen uit Slikkerveer bleven bij de transformatorenfabriek werken de overige vijf gingen later weer terug naar Slikkerveer.
Gedeelte fabriekspersoneel Smit Slikkerveer (1907). Bron: Archief Brush HMA Ridderkerk.
Negen medewerkers van Smit Slikkerveer gingen naar Nijmegen
In het werkliedenboek uit het archief van Brush HMA Ridderkerk vonden we onderstaande 4 namen terug (met hun personeelsnummers uit Slikkerveer). Deze namen horen bij de 9 medewerkers van Smit Slikkerveer die in 1913 zijn meegekomen en zich in Nijmegen gevestigd hebben. Hieronder de vier "Slikkerveerse Nijmegenaren".
1 Jacob Bakker personeelsnummer 735
Fotonr. 2147 Jacob Bakker bij een 35 kW Transformator voor de Heemaf (1911), Onlangs kwamen we erachter dat de man die te zien is op bovenstaande foto Jacob Bakker is. Hij is in 1913 vanuit Slikkerveer meegekomen als ervaren transformatoren man en is nooit meer uit Nijmegen weggegaan. Bron: archief Brush HMA Ridderkerk.
2 Aart Nughteren personeelsnummer 915
3 Aart Stolk personeelsnummer 919
4 J.W.Peters personeelsnummer 937 (geen foto beschikbaar).
Jacob Bakker komen we ook nog tegen op één van de oudste advertenties van Smit Transformatoren uit het blad de Ingenieur, bron: De ingenieur: 01-01-1915
Vijf medewerkers gingen weer terug naar Slikkerveer.
Bovenstaande medewerkers uit Slikkerveer zijn dus definitief naar Nijmegen vertrokken. Als personeel tijdelijk vertrok naar Nijmegen dan werd dit niet vermeld in het werkliedenboek van Smit Slikkerveer. Hoogstwaarschijnlijk zijn onderstaande vijf medewerkers terug gegaan. Zij zitten allen bij de eerste 30 medewerkers en zijn de eerste 5 die begin 1914 weer zijn vertrokken. Dit kijken we nog na in het archief van Brush HMA te Ridderkerk. Naast de bovenstaande 4 werden nog een keer 2 mannen werden bevestigd: : H. de Koning en D. v.d. Staay gingen weer terug naar Slikkerveer en ze stonden in het oude werkliedenboek van Brush HMA Ridderkerk.
16 Th. van Ingenhoven (Magazijn meester)
20 A.C. Michels
15 H. de Bruyn,
28 H. de Koning : beambte / kostenberekening (staat in het werkliedenboek van Smit Slikkerveer en is dus 100% zeker de juiste naam die terug is gegaan naar Slikkerveer)
26 D. v.d. Staay (staat in het werkliedenboek van Smit Slikkerveer en is dus 100% zeker de juiste naam die terug is gegaan naar Slikkerveer)
Links, H. de Koning in 1920 (beambte/ kostenberekening). midden H. de Koning, rechts D. v.d. Staay, bron: groepsfoto 60 jarig jubileum Smit Slikkerveer, bron: archief Brush HMA Ridderkerk.
De bouw van de transformatorenfabriek (1912)
In 1912 werd begonnen met de bouw van de transformatorenfabriek. In mijn speurtocht naar informatie van Smit Transformatoren kwam ik 2 jaar geleden terecht bij Heleen Rosskopf, de dochter van Thomas Rosskopf. Zij gaf mij unieke informatie over haar vader. De oprichter van Smit Transformatoren, Thomas Rosskopf. Met deze informatie heb ik zijn biografie gemaakt. Via haar kwam ik ook in contact met andere familie, waar ik ook veel informatie en fotomateriaal van ontvangen heb. Zo kwam ik in bezit van een 5 tal unieke foto's van de bouw van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek N.V uit 1912, waarvan hieronder 2 foto's te zien zijn.
Bouw transformatorenfabriek 1912 (bron: collectie Rudo Hermsen).
Het gebouw van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek in 1913, bron archief Smit Transformatoren.
In 1913/1914 werd al flink geadverteerd in alle belangrijke kranten voor de nieuwe fabriek in Nijmegen.
29-10-1914
Allereerste mededeling voor het prikbord (mei 1913). Bron: archief Smit Transformatoren.
Rosskopf en Bergsma
Thomas Rosskopf en Bergsma hadden gezamelijk de leiding over het bedrijf. Ir. Thomas Rosskopf had de technische leiding en onderhield een nauwe band met het moederbedrijf Smit Slikkerveer. Ir. Bergsma hield zich bezig met de administratie, inkoop, verkoop, boekhouding. In de eerste jaren was Bergsma ook hoofd van het beproevingslaboratorium. Dit werd al snel overgedragen aan dhr. Rehbach.
Links: Rosskopf, rechts Bergsma.
De eerste medewerkers:
De eerste lijst met medewerkers en man nummers van Smit Transformatoren (1913). Bron: Prikbord mededelingen, archief Smit Transformatoren.
De eerste medewerker van Smit Transformatoren, M. Kamps (foto uit 1920) bij zijn werk in de tekenkamer. Deze afdeling bestond in 1913 uit 2 personen. De andere tekenaar was dhr. J.W. Peters (meegekomen uit Slikkerveer). Later kwam daar nog dhr. Hoelen bij. Bron: Personeelsblad Post 1953, archief Smit Transformatoren.
De eerste Beambten in 1913
- J.W. Peters - tekenkamer, meegekomen uit Slikkerveer en gebleven bij Smit Transformatoren.
- H.W.L. Reiziger - werkmeester, later bedrijfsleider (zie groepsfoto hieronder)
- J. Boer - hoofdboekhouder
- M. Kamps - tekenkamer - (oktober 1913 begonnen), maar had enkele maanden daarvoor (in dienst bij de Heemaf werkzaamheden uitgevoerd bij Smit )= de eerste beambte samen met H.W.L. Reiziger.
- M.H.A. Overmeer - kassier
- Jac. de Loos - magazijnadministrateur
- Th. G. Blom - boekhouder (zie artikel hieronder)
- Madeleine Wolfswinkel- Hurkens - typiste, de eerste en enige vrouwelijke employee. Zij verliet het bedrijf na 4 jaar en werd vervangen door mevr. Kuilman (zie foto hieronder).
Afscheid van de dhr. Van Rohden, hij was bedrijfsleider van Smit Transformatoren tot 1936. Bron: Personeelsblad Post 1968, archief Smit Transformatoren.
Mevrouw Hurkens, de eerste vrouwelijke beambte schreef het volgende in het personeelsblad Post toen men 40 jaar bestond.
Bron: Jubileumnummer Post 1953
Th. G. Blom, boekhouder en de 7e beambte bij Smit Transformatoren. In 1953 vierde hij zijn 40 jarig jubileum.
H.J. A. Jansen, bedrijfsleider 1919 - 1959. In WO II had hij onderduikers in zijn woning verstopt. Hij werd verraden en kwam in Dachau terecht. Hij overleefde de oorlog.
_netnaWO2_geheelrechtszittendJacobusBraakenburg_JohannadeWilde.jpg)
Staand v.l.n.r: onbekend, onbekend, dhr. Geurts, Dhr. Lam, onbekend, dhr. Kamps, onbekend, dhr. Willemsen, dhr. Arnold, onbekend, H. A. Jansen.
zittend v.l.n.r. de toenmalige bedrijfsleider dhr. Ten Bosch, Corrie van der Scheer, Johanna Wycoff-de Wilde, en Jacobus Braakenburg).
Directie en beambten 1945-1948.
Eerste 30 werklieden in 1913
- M. van Vliet
- H. Kersten
- D.J. de Greef
- M. Kamps, ging naar de tekenkamer en werd vervangen door 04 C Thomassen 31-12-1913
- J. Hendriks, vervangen door R. spierenburg 29-05-1914
- J. J. Heuser
- Ant. Straten
- Th. v.d. Water
- H. Hannessen
- W. Preyers
- H. i.d. Bosch
- G. Wouters
- J. v.d. Kroft
- J. Jansen
- H. de Bruyn, vervangen door A. Rehbach 13-3-1914
- Th. van Ingenhoven (magazijn meester) ging terug naar Slikkerveer, vervangen door mannummer 16 Joh. Hoogstraten in 10-01-1914
- H. Geurts
- H. Vermeulen
- H.J. Heuser 10-01-1914
- A.C. Michels 29-11-1913, vervangen door mannummer 20 J. Leenderts 17-01-1914
- Jacob Bakker (SLIKKERVEER)
- A. van de Linde, vervangen door mannummer 22, J. Gustenhoven 03-05-1914
- A. Plaizier
- D. Munter
- Aart Nughteren (SLIKKERVEER)
- D. v.d. Staay, vervangen door mannummer 26 C Vermeulen 10-1-1914
- A. Stolk (SLIKKERVEER)
- H. de Koning, vervangen door Eykman 27-12-1913
- J. Dekker
- B. Opmeer
De oorspronkelijke man nummers 15,16,20,26 en 28 zijn waarschijnlijk de 5 mannen uit Slikkerveer die terug gingen.
Enkele medewerkers bij een 4000 KVA transformator uit 1918-1919. De man links op de voorgrond met pet en snor is waarschijnlijk weer Jacob Bakker. Geheel rechts met pet zien we C. van Hattum. Voor meer informatie over dhr. van Hattum, klik HIER. Bron: Familie Nolen.
Links, dhr. H. Vermeulen was de 18e medewerker die in 1913 bij Smit begon in de wikkelarij.(1913 - 1959). Rechts werkmeester Preijers was de 10e medewerker van Smit Transformatoren en ging in 1957 met pensioen na 44 dienstjaren.
Groepsfoto uit 1939-1940 van de administratie en laboratorium met enkele namen die we al eerder zijn tegen gekomen zoals Blom en Reiziger.
Verlof en werktijden in 1913
De eerste medewerkers bij Smit maakten lange dagen en werkten ook op de zaterdag en 2 keer per week in de avond. Ze kregen eind 1913 dan ook een opslag tussen de 1 en 3 cent (alleen als ze goed hun best hadden gedaan).
Loonsverhogingen voor mannen 30-06-1914. Bron: archief Smit Transformatoren.
Verlof werklieden 1913
1913: Kennisgeving - werklieden die in 1913 in dienst zijn gekomen krijgen in 1914 drie dagen verlof onder behoud van loon. Meer dagen verlof is dus onbetaald.
Verlof beambten 1913/1914
02-06-1914- beamten- 6 dagen verlof, daarna per jaar 2 dagen extra met max. van 12 dagen.
Werktijden werklieden 1913
04-11-1913: Kennisgeving - werktijden:
6:30 v.m. - 8:30 uur v.m.
9:00 v.m. - 12.30 uur n.m.
14:00 n.m. - 18:00 uur n.m.
Pauze was dus tussen 12:30 en 14:00 uur. Men werkte dus van maandag tot en met vrijdag van 06:30 - 18:00 uur met anderhalf uur pauze. Vanaf 4 april 1914 ging men ook zaterdag werken 6:00-8:30, 9:00-12:30.
Vanaf 03-02-1914 elke was het verplicht om elke week 2 avonden over te werken di + vr van 18:20 - 20:20 . Dit gold niet voor vrouwen en jongens < 17 jaar.
Werkkaart
De arbeiders moesten elke dag voordat men begon een werkkaartje met persoonlijk nummer in een daarvoor bestemd bakje gooien. Als men nieuwe taken kreeg werd dat aangegeven op de kaart die vervolgens werd bijgehouden en geparafeerd door de werkmeester. Ook werden op die kaart alle uren verantwoord en afgestempeld door de werkmeester. Op het einde van de week moesten de kaarten allemaal ingeleverd zijn bij de werkmeester. Vanaf 1914 deed een voor die tijd moderne tijdklok zijn intrede. De salarisadministrateur ging dan aan de slag met de uren per werknemer en elke zaterdag werd er contant uitbetaald.
In het begin werden er geregeld boetes uitgedeeld aan productiepersoneel en dat was dan ook dagelijks op de prikborden te zien. Meestal had dit te maken baldadigheden (sneeuwballen gooien), te laat komen, het niet goed uitvoeren van werkzaamheden. In de loop van de jaren werd dit helemaal afgeschaft, want ook in die tijd was het snel duidelijk dat personeel beboeten meestal averechts werkte. We zien later juist het tegenovergestelde zoals lijsten met beloningen voor bijvoorbeeld een goed idee. Op die manier werd de medewerker ook veel beter betrokken bij het arbeidsproces en dit resulteerde in weinig verloop in personeel.
Opzichter van de Draadfabriek (1916-1928).
Wikkelen van een laagspanningsspoel (1915). Bron: collectie Rudo Hermsen
Een transformator van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek uit 1919.
Zeven medewerkers vierden hun 40 jarig jubileum in 1953
7 mensen van de eerste 38 medewerkers werkten in 1953 nog steeds bij Smit en waren dus 40 jaar bij de zaak. Van die 7 waren er 2 bij die oorspronkelijk uit Slikkerveer waren meegekomen.
Dhr .Preyers (mannummer 10), dhr. Rehbach, nr. 32 en dhr. C. Vermeulen nr. 33 op de prikbord lijst met eerste medewerkers.
Dhr. Vermeulen, nr. 18 en dhr. Nughteren nr. 25 (Slikkerveer). Dhr .Eykman, nr. 31, solliciteerde in 1913 bij de nieuwe transformatorenfabriek op de functie "metaaldraaier", later werkte hij als werkmeester in de spoelenmontage.
Dhr. Kamps (man nummer 4) kwam in oktober 1913 als eerste beambte in dienst als tekenaar in de tekenkamer.
40 jarig jubileum van 7 mannen die in 1913 bij Smit Trafo in dienst kwamen.Bron: Personeelsblad Post 1954, archief Smit Transformatoren.
Eerste vrouwen in dienst voor fabrieksarbeid
De eerste vrouw die werd aangenomen bij Smit Transformatoren was een typiste en zij hoorde bij de beambten. Begin 1914 werden de eerste vrouwen aangenomen voor productiewerkzaamheden bij Smit Transformatoren. In juni kregen zij loonsverhoging.
Vrouw aan de omvlechtmachine bij de Draadfabriek (1916-1926).
Bron: archief Smit Transformatoren
Links, een van de eerste vrouwelijke medewerksters bij Smit Draad en Smit Transformatoren. Rechts vrouwen in de wikkelarij Smit Transformatoren rond 1926
Elektrodenfabricage 1931 (Smit Las).
Vrouwen aan het werk in de elektrodenfabriek (1937).
Op zoek naar fotomateriaal uit de periode 1913-1925
Van de allereerste jaren van Smit zijn zeer weinig foto's over gebleven. Het technische blad van Smit , de Periodieke Meededelingen (met 2 ee's) werden in 1926 uitgegeven en het eerste personeelsblad in 1951.Soms vinden we nog wel eens een artikel met foto's in een oud technisch blad, zoals de Ingenieur. Ik hoop daarom via oud familieleden nog zeer oud fotomateriaal te vinden via familie van de genoemde eerste medewerkers. Soms vinden we nog wel eens een stoffig fotoalbum op een zolder met daarin unieke foto's van het bedrijf. Ik blijf hopen dat ik op die manier de missende foto's uit de periode 1913 en 1925 terug kan vinden, deze zijn toch uniek. Het was vroeger namelijk gebruikelijk om bij een jubileum een collage van uniek fotomateriaal op te plakken in een gedenkboek en dit de jubilaris mee te geven. Op deze manier zijn veel foto's verloren geraakt. Gelukkig vinden we in het archief van Smit hier en daar nog oude glasnegatieven terug, maar de meesten van latere datum.
Het vervoer van een transformator met paarden door de Groenestraat (paardentractie) in 1914. Bron: archief Smit Transformatoren.
C.H. van Hattum
In 1917 kwam dhr. van Hattum bij Smit Transformatoren in dienst en hij zou uitgroeien tot een zeer bekende Smit man. Hem kwam ik tegen op veel oude foto's en hij was één van de meest ervaren transformatorenmannen van die tijd. Hij repareerde transformatoren en er werd veel gebruik gemaakt van zijn ervaring en praktijk kennis. Ik kwam behalve een in memoriam ook nog een artikel tegen toen hij 40 jaar bij Smit werkte.
Spoelenmontage grote transformatoren 1924, geheel rechts zien we met pet, dhr. van Hattum. Bron: Archief Smit Transformatoren.
Dhr. van Hattum bij een transformator (1927) Bron: Smit Mededelingen (archief Smit Transformatoren).
Bron: Post 1957
In memoriam C. van Hattum, bron: Post 1964
Kwaliteitscontrole bij de Draadfabriek (1916).
Todolist
Hieronder de man nummers 31 tot en met 83 van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek rond 1914. Deze lijst zal ik steeds bijwerken als ik ze tegen kom tijdens het onderzoek. Zo probeer ik de lijst compleet te maken.
31 H. Snelders 10-06-1914
32
33 J. Selbach 10-06-1914
34 Tiggelaar
35
36 P. J. Meiners 17-01-1914 (zie artikel bij eerste beambten, rechts).
37
38
39
40
41
42
43
44 W. Phoelich 29-05-1914
83 C. Phoelich 29-05-1914
85 M. Heukeshoven 29-05-1914
86 G. P. Blom - boekhouder (1915) (zie artikel hieronder).
87. Th. W. Aalbers- wikkelaar 20-12-1915 (in 1956 40 jarig jubileum)
88. H.A. Zwartjes - bankwerker - 15-11-1915 (zie artikel 25 jarig jubileum 1941)
89. Buvelot - draadtrekker (1916)
90. J. Kuin - Schaver - 10-01-1916
91. J. Faber - Stapelaar - 18-02-1916
92. G.F. Muis - Schilder - 6-3-1916
93. H. G. Nolen - berekeningsingenieur - 1-8-1916
94. J. L. Gorter - Magazijnmeester Draadfariek - 14-08-1916
95. W.J. Hendriks - Draadtrekker Draadfabriek - 28-08-1916
96. J. J. Vogel - Autogeen lasser / baas kastenmakerij - 16-10-1916
97 F.R. Rehbach (1917) werkzaam op de afdeling Beproeving (zie artikel hieronder) en hij was de broer van A. Rehbach (zie groepsfoto eerder in dit artikel).
98 C.H. van Hattem - spoelenmontage (voorman) (1917 - 1957). (zie artikel hierboven).
99 P.W. Nicolasen - gereedschapsmakerij / ovenbouw (1918 - 1958) (zie artikel hieronder).
100 Mej. P. Buvelot - kruisspoelen/ wikkelarij (1918 - 1958). (zie knipsel eerder in dit artikel).
101. H. A Jansen (1919 - 1959) (zie artikel).
Bron: Personeelsblad Post 1956, Stichting Willem Smit Historie Nijmegen.
Man bij de meervoudige trekbank Draadfabriek (1916-1926).
G. P. Blom en P. J. Meiners kwamen in 1915 bij Smit in Dienst. In 1954 waren ze 40 jaar in dienst bij Smit. Bron: Post (personeelsblad)
Bovenstaande medewerkers kwamen in 1915 en 1916 in dienst, waaronder dus ook Professor Nolen. Bron Flyer ter huldiging van de jubilarissen (Personeelsvereniging Smit Transformatoren 1941). Archief Smit Transformatoren.
In 1963 waren deze medewerkers 40 en 25 jaar in dienst en dus bij Smit gekomen in 1923/1938.
Bron: archief Smit Transformatoren, research: Rudo Hermsen
Hebt u nog materiaal liggen van uw (bed) over grootvader of moeder met fotomateriaal van de begintijd van Smit Transformatoren, neem dan gerust contact op met mij. Ik maak dan een afspraak, digitaliseer de foto's en dan krijgt u het materiaal retour. U mag het natuurlijk ook digitaal opsturen.
telefoon: 06-19009274
mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Reacties mogelijk gemaakt door CComment