De foto hieronder toont een zogenaamde "Kuilwagen". Hierin kan een last geplaatst worden tussen de leggers die de beide wielstellen verbinden . De onderkant van de last bevindt zich daarbij enkele centimeters boven het niveau van de rails. Hiermee kan de beschikbare hoogte van het spoorprofiel (verticale ruimte tussen bovenkant rails en onderkant rijdraad ) volledig uitgenut worden. Het woord kuilwagen wordt ook gebruikt voor spoorwagons met een vaste lage bodem waarop de last geplaatst kan worden.
Dit type is niet geschikt voor zware lasten. Een ander type is de zogenaamde "Schnabelwagen". Deze heeft aan beide zijden ongeveer de zelfde wielstellen, maar heeft geen leggers. De last, meestal een grote transformator is zo geconstrueerd dat hij zelf zijn leggers vormt. De Schabels zijn hierbij aan de voor en achterzijde van de speciaal voor dit doel geconstrueerde zelfdragende transformatorkast bevestigd.
De op de foto getoonde kuilwagen heeft een lengte van 35 meter en een gewicht van 82 ton, hij kan een maximale last van 218 ton dragen.
Hij is waarschijnlijk rond 1939 gebouwd en in de loop der jaren verbouwd om de eisen van de spoorwegen en die van Smit te voldoen. Hij was het eigendom van de Maatschappij tot Exploitatie van Transportwagens n.v. dit was een samenwerkingsverband tussen de Nederlandsche Spoorwegen en Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek.
Er zouden ook elektriciteitsbedrijven ( mn. PGEM thans NUON) en de Gemeente Nijmegen in geparticipeerd hebben of de intentie daartoe gehad hebben. Wij weten dit niet, bij een brand en latere verhuizing van de Kamer van Koophandel in Nijmegen zijn alle akten van deze Maatschappij verloren gegaan. Eind tachtiger jaren van de vorige eeuw werd de kuilwagen overbodig. De transformatoren werden zwaarder, het roll on - roll transport ( weg - water- weg zonder wisseling van truck) werd mogelijk voor zeer zware lasten, de eisen van de spoorwegen werden steeds hoger en de Duitsers (waar bij gebrek aan waterwegen de met een Schnabelwagen vervoerbare Wandertransformatoren populair waren) verzorgde turn key transporten van Nijmegen naar ieder bestemming in Duitsland. Smit besloot daarom de kuilwagen te verkopen wat erg moeilijk was, uiteindelijk bleek Letland of een van de andere Baltische Staten belangstelling te hebben. Dit was erg vreemd omdat de spoorwijdte ( niet te verwarren met spoorbreedte) van de kuilwagen 1435 mm. was, de standaard in de meeste Europese landen. De Baltische Staten hadden de oude Russische (later Sovjet) spoorwijdte van 1520 of 1524 mm. Het verhaal ging dat ze hem zouden kunnen ombouwen. De verdere geschiedenis is opgelost in de mist der tijden.
Deze foto uit 1941 genomen op het Smit terrein toont de 52,5 MVA 150 / 25 /10 kV Transformator ( destijds de grootste ooit door Smit gebouwd en de grootste in Nederland) voor de koppeling van de centrales van Rotterdam en Den Haag, gereed voor transport naar het 150 kV station Voorburg bij Den Haag. Het is waarschijnlijk dat de kuilwagen op deze foto dezelfde is als de hiervoor beschrevene, zij het voor dat hij voor de zoveelste keer was aangepast. De last woog hier 123 ton.
Deze foto toont een voor ons onbekende transformator in de kuilwagen in de fabriek, waarschijnlijk omstreeks 1965..1975.
Verder verwijzen wij naar onderstaande artikelen op deze website:
1) "Transport 50 MVA Transformator ( 1947)" Het is aannemelijk dat het hiet om de Smit kuilwagen gaat.
2) "In 12 uur met een transformator van Nijmegen naar Utrecht ( 1951) . Zoals in het artikel gesteld was deze kuilwagen van de NL-spoorwegen en van een vergelijkbaar type als die van de later Smit kuilwagen.
Er zijn onbevestigde verhalen van Smit kuilwagens van voor 1939 zowel van het kleinere vaste lage laadvloer type als van het legger type, deze laatste zou een laadvermogen van 120 ton gehad hebben.
Wij realiseren ons dat de onze kennis van de geschiedenis van de Smit-kuilwagens ernstig te kort schiet en dat bovenstaande deels berust op aannames. Wij verzoeken de lezer indien hij hier meer van weet met ons contact op te nemen, waarvoor bij voorbaat dank.
Bron: Stichting Willem Smit Historie Nijmegen
Reacties mogelijk gemaakt door CComment