Eerste elektrische straatverlichting
In juli 1886 werd de eerste elektrische straatverlichting in Nederland een feit. Willem Benjamin Smit fabriceerde in zijn fabriek in Slikkerveer een aantal straatlantaarns, die voorzien waren van het toentertijd revolutionaire tuimelmechanisme, bedacht door Willem zelf. Dit tuimelmechanisme was nodig om het vervangen van koolspitsen in de lampen te vergemakkelijken omdat deze dagelijks vervangen moesten worden.
Keizer Karelplein in Nijmegen (1900)met prominent in het midden de elektrische tuimellantaarn van Willem Smit.
De eerste elektrische tuimellantaarns werden in juli 1886 in Nijmegen geplaatst door Willem Smit. Later werden er ook nog andere typen elektrische straatlantaarns door Willem Smit geleverd, met afwijkende masten en zonder tuimelmechanisme, waarschijnlijk waren die een stuk goedkoper. Dit hield wel in dat er dagelijks een mannetje in de mast moest klimmen om de koolspitsen te vervangen, iets wat wij ons vandaag de dag niet meer voor kunnen stellen, want verlichting is voor iedereen een vanzelfsprekendheid geworden. Als je dan bedenkt dat elektrische verlichting slechts 125 jaar oud is.....
Twee verschillende typen elektrische lantaarnpalen, oorspronkelijk in tuimelbare uitvoering. Het is onbekend of tijde van het maken van de foto het tuimelmechanisme reeds verwijderd of gemodificeerd was.
Filmfragment hoogwater in Nijmegen (Waalkade 1930) met enkele aangepaste tuimellantaarns
Hieronder het enige (zeer korte) filmfragment wat ik kon vinden waarop enkele tuimellantaarns te zien zijn. De film is uit 1930 en gaat over het hoogwater in Nijmegen (Waalkade), en daarop zijn enkele van de originele oude tuimellantaarns te zien, maar flink aangepast. De lantaarns hebben dezelfde mast als de foto hierboven (links). Alleen is de armatuur weer anders.
Industrieel erfgoed teruggevonden in het Kronenburgerpark
Onlangs deed ik een oproep of er iemand wist of er nog ergens in Nijmegen een originele tuimellantaarn van Willem Smit (1886) te vinden was. Ik kreeg een reactie van dhr. Toorop en hij stuurde mij een link waar enkele foto's stonden met daarop de bewuste tuimellantaarn. Deze was onmiskenbaar van het model uit 1886-1888 . Deze elektrische lantaarn is een uniek stukje industrieel erfgoed omdat het één van de allereerste elektrische straatlampen in Nederland is.
De huidige tuimellantaarn in het Goffertpark: de allereerste elektrische straatlamp in Nederland.
Erik de Vries maakte enkele foto's van deze lantaarn, waarvan de mast nog origineel is, maar de armatuur en het tuimelmechanisme in de loop van de jaren verwijderd/aangepast zijn.
Rudo Hermsen
Hieronder de foto's.
Onmiskenbaar hetzelfde model als op de tekening uit 1885.
Links de tuimellantaarn uit het Kronenburgerpark en rechts dezelfde uit 1900 bij het Station in Nijmegen. Alleen de armatuur is in de loop van de tijd aangepast.
Foto's tuimellantaarn in Kronenburgerpark gemaakt door Erik de Vries.
Van het Regionaal Archief in Nijmegen ontvingen wij dit unieke document dat door directeur Thomas Rosskopf in maart 1945 is geschreven aan het personeel van Smit Transformatoren. Waarschijnlijk heeft hij met deze brief het personeel toegesproken. Hij ging in op de toestand van de fabriek, de verwoestingen in Nijmegen en ook de wederopbouw en de offers die men daarvoor moet brengen. Kennelijk ging er men toen al vanuit dat de oorlog bijna afgelopen was, maar die zou toch nog 2 maanden duren.
Reacties mogelijk gemaakt door CComment