Stoom-dynamo's, ter voortbrenging van elektrisch licht, vervaardigd door Willem Smit & Co.,te Slikkeveer.
Stoom-dynamo, ter voortbrenging van elektrisch licht, Willem Smit & Co., te Slikkerveer.
Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Voor het welslagen van een goede elektrische verlichting is in de eerste plaats een goede beweegkracht noodzakelijk. Alleen met een regelmatige drijfkracht is regelmatig licht te verkrijgen. De toepassing van accumulatoren om een elektrischen stroom van onregelmatigheden in de beweging van den motor te zuiveren, is slechts ten deele juist, aangezien de daarmede gepaarde grootere onderhoudskosten het gebruik er van niet raadzaam maken.
Tot de motoren, die wij ten dienste van het elektrisch licht kennen, behooren in hoofdzaak stoommachines, gasmachines en waterwielen of turbines. Stoommachines zijn voorzeker het meest in toepassing, ofschoon gasmachines en waterwielen onder bijzondere omstandigheden boven het gebruik van stoom te verkiezen zijn. Gaskracht is doelmatig voor kleine krachten en huishoudeljke toepassingen, terwijl waterkracht bijna alle gewenschte voordeelen aanbiedt; maar zoolang men er niet in geslaagd is, deze kracht bij onze rivieren daartoe doelmatig ten nutte te maken, evenmin als voor onze gewone windmolens, en het gebruik er van gevolgeljk alleen bij watervallen of buitengewoon snelvlietende, ingesloten stroomen kan plaats vinden, komt de aanwendig van waterkracht nog weinig voor. Aldus bepalen wij ons hier tot eenige beschouwingen over het gebruik van stoommachines voor de voortbrenging van elektrisch licht.
De eischen, die men aan een voor dat doel geschikte stoommachine behoort te stellen, zijn: zekerheid van werken, regelmatige gang, zuinig verbruik van brandstof en weinig ruimte innemend. Dynamo's maken in den regel van 1000 tot 1500 wentelingen per minuuut, zoodat hierdoor een overbrenging van een gewoon loopende stoommachine, 't zij met een riem, snaren, wrijvings- of kamraderen noodzakelijk wordt. Om dit te voorkomen, kwamen de zoogenaamde rotary-machines in gebruik, welke met dezelfde snelheid als de dynamo's werken en derhalve daaraan direct konden verbonden worden; terwijl men er tegenwoordig meer en meer begint toe over te gaan, om zoowel de dynamo als de stoommachine op matige snelheid te gebruiken en daarbij eveneens de twee werktuigen aan elkander direct te verbinden in den geest als bijna alle centrifugaalpompen van niet te kleine afmeting. Nu bestaat de moeielijk daarin, om van deze toepassingen naar gelang van omstandigheden het juiste gebruik te maken. In fabrieken, waar van de aanwezige drijfkracht gebruik moet worden gemaakt, hangt de plaatsing en de wijze van drijven der elektrische toestellen geheel af van lokale toestanden; als men echter voor afzonderlijke drijfkracht te zorgen heeft, is weinig plaatsruimte bijna altijd een eerste vereischte. In groote steden is de plaats somtijds kostbaarder dan de machine, die er op staat; aan boord van stoombooten, welke tegenwoordig bijna alle tot het gebruik van elektrisch licht overgaan (de Engelsche marine besteedde dezer dagen voor 43 harer oorlogschepen de elektrische verlichting aan) is er evenmin ruimte over. 't Is immers een natuurlijk gevolg van de zaak zelf; waar veel menschen zijn, is veel licht noodig en juist daar is de grond kostbaar en besproken.
De firma Willem Smit & Co., fabrikanten te Slikkerveer, hebben dezer dagen hun nieuw type van stoom-dynamo volgens bovenstaande afbeelding in den handel gebracht, waarvan de eersten zullen dienen voor de verlichting der cellulaire gevangenissen te 's Hage, Arnhem en Breda. Deze soort van stoom-dynamo's maken aanspraak op de volgende voordeelen: zekerheid van werken, regelmatige gang, geen krachtverlies door riemen-transmissie, weinig ruimte innemend en ofschoon minder zuinig in kolenverbruik dan compound of condenseerende machines, even zuinig werkend als een gewone hoogdruk-machine en veel zuiniger dan de zoogenaamde rotary-machines. Het nadeel dezer stoom-dynamo's is echter, dat ze kostbaarder zijn dan de dynamo's van de gewone soort met riementransmissie en als zoodanig in de gewone industrie niet zoo spoedig ingang zullen vinden. In plaats van een liggende stoommachine wordt deze er ook in een staanden vorm op toegepast, b.v. aan boord van stoomschepen.
Deze stoom-dynamo's kunnen in verschillende grootte worden gemaakt van af 50 tot 1000 lichten en hooger. Die volgens de afbeelding geeft een stroom van 200 ampères bij 50 volts, bij een snelheid van 300 wentlingen per minuut, hetgeen gelijk staat met 300 lampen van 12 kaarsen. Deze snelheid wordt gelijkmatig gehouden door een gevoeligen regulateur. Ten einde bijzondere besparing van brandstof te bevorderen, is het raadzaam hooge stoomspanning aan te wenden van ongeveer 8 à 10 atmosfeer overdruk, ten einde meer van de uitzetting van den stoom te kunnen profiteeren; evenwel zijn, bij het gebruik van de meer algemeen toegepaste stoomspanning van 5 atmosfeer, de werking en het kolenverbruik ook geheel bevredigend. Aan boord van een stoomschip is het meerdere kolenverbruik voor zijn elektrische verlichting proefondervindelijk gebleken nauwelijks waarneembaar te zijn. Vele verbeteringen, waaronder voornamelijk de vermindering van aanleg- en exploitatie-kosten waarborgen daar de meer algemeene toepassing van het elektrisch licht.
Het zal den schrijver dezer regelen, waarit het bestaan eener nieuwe, zeer belangrijke industrie in ons eigen land blijkt, aangenaam zijn door volgende mededeelingen de bewijzen te kunnen geven, dat zij zich vorspoedig ontwikkelt en met de buitenlandsche gunstig kan wedijveren.
Overgenomen van "De Natuur", Populair Geïllustreerd Maandschrift, gewijd aan de natuurkundige wetenschappen en hare toepassingen.
15 Juli 1885 - 5e jaargang.
Onderstaand artikel komt uit WO I (1915) en wijst op het belang van de Nederlandse industrie die nu maar eens op eigen benen moet komen te staan, nu vanwege de oorlog de leveranciers uit Duitsland zijn weggevallen. Genoemd worden Heemaf, Smit in Slikkerveer, EMF Dordt en Willem Smit Transformatorenfabriek N.V. uit Nijmegen die pas 2 jaar oud is. Alle bedrijven kunnen de bestellingen van elektrische motoren/generatoren en transformatoren bijna niet meer aan. De vraag "zal dat na den oorlog zo blijven" kunnen we nu gelukkig beantwoorden met ja en wie had kunnen denken dat 100 jaar later de meeste van deze bedrijven nog steeds bestaan, of zijn opgegaan in een groter bedrijf (Heemaf). In 2018 hebben onderstaande bedrijven de volgende leeftijd:
| Brush HMA Ridderkerk |
136 jaar |
| Smit Transformatoren |
105 jaar |
| Smit Draad |
103 jaar |
| Lincoln Smit Weld |
91 jaar |
| Smit Ovens |
82 jaar |
Gelderlander 16-12-1915
Nettransformatoren zijn in principe alle transformatoren van midden spanning (3,5,6,10, 20, 23 kV) op gebruikers laagspanning (110, 220, 380 V) met vermogens van 40 kVA t/m 1600 kVA. Een nettransformator wordt ook wel distributietransformator of olie-nettransformator genoemd.
Hij vond werk bij Smit Transformatoren (tekenaar/constructeur) en werd op 18 november 1942 opgepakt door de Nazi's en samen met zijn vrouw naar kamp Westerbork gestuurd. De directeur van Willem Smit & Co (Rosskopf) deed verwoede pogingen om hem weer vrij te krijgen middels briefcorrespondentie en steeds maar weer inpraten op de Duitse leiding. Men stelde : "Zonder Frits kunnen we geen Transformatoren maken, hij is een essentiële schakel in het proces". Uiteindelijk resulteerde dit in de vrijlating van Tauber en zijn vrouw op 21 november 1942. Enkele maanden later doken zij onder. Na 2 jaar ondergedoken gezeten te hebben in Friesland volgde op 17 April 1945 de bevrijding. Na de bevrijding ging hij weer werken bij Smit Transformatoren, het bedrijf dat zo belangrijk voor hem en zijn vrouw was geweest.
 met dynamo van W. Smit & Co.jpg "Klik om te vergroten")
In 1883 had Willem Smit een transportabele stoommachine met elektromotor (locomobiel) gemaakt en stond daar mee op de Wereldtentoonstelling in Amsterdam. Hij verlichtte daar de tentoonstelling met zijn "electriciteitsmachine". De directeur van hotel Coomans in Rotterdam was naar deze Wereldtentoonstelling geweest en benaderde Willem Smit om zijn hotel te verlichten met gloeilampen. De locomobiel van de Wereldtentoonstelling werd aangesloten en de gloeilampen verlichtte het hotel zowel binnen als buiten. Dit was een groot succes en Hotel Coomans was daarmee het eerste bedrijf/hotel in Nederland dat met gloeilampen werd verlicht. De locomobiel van Willem Smit werd gekocht en men adverteerde in alle bladen dat het hotel was voorzien van elektrische verlichting. Later ging het hotel ook naburige huizen en hotels verlichten en er ontstond een kleine elektriciteitscentrale. 
Grand Hotel Coomans
In 1900 werd door Willem Smit de eerste transformator in Nederland ontworpen. Vanaf die tijd ging de transformator geleidelijk in productie, maar door de opkomst van de elektriciteitscentrales en de steeds groter wordende vraag werd in 1907 de jonge ingenieur Thomas Rosskopf aangenomen om deze afdeling te gaan leiden. Rosskopf was vanaf 1907 tot 1913 de baas van de transformatorenfabricage in Slikkerveer.
Wim Visser schreef onderstaand artikel over zijn vader, Roelof Visser die werkte met Dr. C.J. de Groot en o.a. Klaas Dijkstra aan de eerste telegrafieverbinding tussen Nederland en voormalig Nederlands Oost-Indië in 1923. Hij was ook een van de technische grondleggers van de NSF radio. Onlangs hadden wij contact vanwege mijn artikel over zendstation Malabar, aangezien veel bedrijven die hier beschreven zijn machines leverden voor deze projecten.. Ik mocht zijn artikel op onze website publiceren. 
Reacties mogelijk gemaakt door CComment